Pomorska Kolej Metropolitalna tak bardzo wpisała się w krajobraz naszego regionu, że wielu mieszkańcom wydaje się, jakby istniała od zawsze. Właśnie mija 10 lat od jej uruchomienia. W tym czasie z przewozów kolejowych na nowych trasach uruchomionych przez Samorząd Województwa Pomorskiego dzięki tej inwestycji skorzystało ponad 36 milionów pasażerów!
Pomorska Kolej Metropolitalna to pierwsza w Polsce linia kolejowa wybudowana przez samorząd. Koncepcja budowy nowej linii kolejowej z Gdańska w kierunku lotniska i Kaszub, częściowo poprowadzonej w śladzie przedwojennej Kolei Kokoszkowskiej, narodził się około 2008 r. w Urzędzie Marszałkowskim Województwa Pomorskiego, który zlecił przygotowanie studium wykonalności tej inwestycji. Początkowo władze samorządowe Województwa Pomorskiego namawiały do realizacji tego projektu kolejarzy, ale były to czasy, kiedy PKP w ogóle nie były zainteresowane budową nowej linii kolejowej. Konieczne było więc powołanie w 2010 r. własnej, samorządowej spółki do przygotowania (w latach 2010-2013) i realizacji (2013-2015) tej inwestycji, która ostatecznie okazałą się jedną z nielicznych inwestycji kolejowych w Polsce ukończonych w terminie, zgodnie z zaplanowanym harmonogramem.
Oficjalna inauguracja nowej linii kolejowej odbyła się 30 sierpnia 2015 r., a z promocyjnych przejazdów skorzystało tego dnia prawie 11 tysięcy osób! Od 1 września 2015 r. na tory PKM wyjechały już regularne, rozkładowe pociągi.
10-krotny wzrost liczby pociągów i pasażerów
– Przed wybudowaniem linii PKM pociągiem z głębi Kaszub do Trójmiasta można było dostać się wyłącznie jedną linią: Kościerzyna – Gdańsk Osowa – Gdynia Główna, obsługiwanej przez 11 pociągów dziennie, z której korzystało 40 tys. pasażerów miesięcznie – wspomina Mieczysław Struk, marszałek województwa pomorskiego. – Dzięki wybudowaniu linii PKM mogliśmy zwiększyć ofertę dla mieszkańców do aż 4 nowych tras (Kościerzyna – Gdynia, Kościerzyna – Gdańsk Wrzeszcz – Gdynia, Kartuzy – Gdańsk i Gdańsk _ Port Lotniczy – Gdynia) obsługiwanych przez ponad 100 pociągów dziennie. Zaowocowało to ponad 10-krotnym wzrostem liczby pasażerów – do ok. 450 tys. pasażerów miesięcznie! To ogromy sukces pokazujący jak potrzebna była to inwestycja i z jak powszechną akceptacją mieszkańców się ona spotkała – dodaje marszałek.
– PKM jest najlepszym przykładem tego, jak bardzo Pomorze zyskało na członkostwie Polski w Unii Europejskiej – dodaje wicemarszałek Leszek Bonna. – Unijne wsparcie naszego projektu wyniosło aż 85% tzw. kosztów kwalifikowalnych wartej ponad 1 miliard złotych inwestycji. Po tym jak zadbaliśmy o wysokiej jakości infrastrukturę kolejową, obecnie inwestujemy w nowoczesny i wygodny tabor. Od 2024 r. po linii PKM jeżdżą 4 najnowocześniejsze w Polsce pojazdy hybrydowe, a do końca 2026 na Pomorze trafi łącznie 45 nowych w pełni elektrycznych składów Impuls, a część z nich już jeździ po pomorskich torach. Kilkanaście nowych elektrycznych Impulsów trafi także na linię PKM, po tym jak PKP PLK zelektryfikują swoje linie kolejowe do Kartuz i Kościerzyny i wówczas pociągi elektryczne z linii PKM będą mogły również tam dojechać.
Elektryfikacja i Bajpas Kartuski
Warto przypomnieć, że latach 2021-2023 samorządowa spółka PKM SA ulepszyła zarządzaną przez siebie infrastrukturę kolejową (LK 248 + LK 253), przeprowadzając jej elektryfikację oraz budując dodatkowy przystanek Gdańsk Firoga. Wspólnie z PKP PLK wybudowany został także tzw. Bajpas Kartuski – czyli kolejowa trasa objazdowa, która pozwoli zachować ciągłość połączeń kolejowych z Kartuz do Gdańska podczas realizowanej przez PKP PLK modernizacji i elektryfikacji linii kolejowej 201. Ta inwestycja pierwotnie miała być gotowa równolegle z elektryfikacją linii PKM w 2023 r. i przez jej brak od 2 lat pociągi elektryczne tylko w niewielkim stopniu uzupełniały ofertę przewozową na linii PKM.
Od tego roku PKP PLK intensywnie realizują swoją część inwestycji, dzięki czemu już za kilka lat pasażerowie będą mogli przesiąść się już całkowicie do większych i szybszych pociągów elektrycznych. To będzie duży przeskok jakościowy dla wszystkich.
Bo Pomorska Kolej Metropolitalna to nie tylko niebanalna architektura z charakterystycznymi czerwonymi wiatami oraz przyjazne dla pasażerów przystanki i węzły przesiadkowe, ale przede wszystkim nowoczesne i wygodne pociągi. Dzięki nim tysiące mieszkańców Pomorza może szybciej i wygodniej dojechać do pracy, szkoły lub na zakupy, a potem równie sprawnie wrócić do domu.
Pomorskie kolejowym liderem w kraju
Jak bardzo Pomorzanie polubili kolej pokazuje coroczny, ogólnopolski ranking publikowany przez Urząd Transportu Kolejowego, dotyczący regionów, których mieszkańcy najchętniej korzystają z przewozów kolejowych. Odkąd w 2015 roku Samorząd Województwa Pomorskiego uruchomił linię PKM i systematycznie rozwija ofertę przewozową w całym regionie, to właśnie Pomorzanie są co roku wskazywani w raporcie UTK jako najchętniej podróżujący koleją mieszkańcy polskich regionów. W 2024 roku były to rekordowe 33,24 podróże koleją rocznie w przeliczeniu na 1 mieszkańca Pomorza, co jest aż 4-krotnie wyższe od średniej europejskiej, wynoszącej 8 podróży rocznie.
– Oczywiście jest to zasługa długofalowej i konsekwentnej polityki transportowej Samorządu Województwa Pomorskiego, który od lat stawia na transport szynowy. Niemniej zbieżność awansu Województwa Pomorskiego w rankingu UTK na 1 miejsce w Polsce z uruchomieniem linii PKM w tym samym 2015 roku jest bardzo interesująca – zauważa Grzegorz Mocarski, prezes PKM SA.
– Sukces PKM wziął się przede wszystkim stąd, że praktycznie od początku projekt ten funkcjonował jako priorytetowy dla znacznie większego obszaru niż tylko Gdańsk czy Trójmiasto – dodaje ekspert kolejowy Paweł Rydzyński, prezes Stowarzyszenia Ekonomiki Transportu. – Gdyby była to tylko „kolej do lotniska”, która „przy okazji” obsługiwałaby jedno czy dwa osiedla, nie byłoby nawet połowy tego sukcesu, który jest. Samo Trójmiasto zyskało dzięki PKM drugą linię kolei aglomeracyjnej, a Kartuzy, Kościerzyna i okoliczne miejscowości nigdy nie miały tak dobrego połączenia kolejowego z Trójmiastem jak po uruchomieniu linii PKM.
Metropolia i region rozwijają się dzięki kolei
Pomorska Kolej Metropolitalna szybko stała się też nową osią, wokół której chętnie lokują się kolejne inwestycje i powstają nowe osiedla, biurowce, itp. Najlepiej widać to na przykładzie przystanków PKM Gdańsk Jasień i Gdańsk Kiełpinek, wokół których w ciągu ostatniej dekady powstały nowe osiedla mieszkaniowe dla kilkudziesięciu tysięcy mieszkańców. To wciąż rzadki w naszym kraju przykład projektowania infrastruktury transportowej wyprzedzającej rozwój urbanistyczny miasta. Z kolei w sąsiedztwie Gdańskiego lotniska, ale także linii PKM biegnącej wzdłuż niego i zapewniającej dojazd pracownikom, powstaje nowa dzielnica biznesowa Airport City oraz lokalizuje się coraz więcej firm, z Intelem – światowym potentatem branży IT na czele.
– W ciągu pierwszej dekady funkcjonowania linii PKM zaobserwowaliśmy także ciekawe zmiany społeczne – dodaje prezes Mocarski. – Otóż część studentów trójmiejskich uczelni szybko obliczyła sobie, że bardziej im się opłaca wynająć mieszkanie np. w Żukowie lub nawet Kartuzach i w pół godziny lub godzinę dojechać szybko i wygodnie pociągiem na uczelnię niż wynajmować dużo droższe lokum w metropolii. Na tym przykładzie najlepiej widać, że dzięki kolei sąsiadująca z Trójmiastem gmina Żukowo komunikacyjnie stała się już częścią metropolii.
1 z 10 najważniejszych inwestycji dekady
Zrealizowana przez Samorząd Województwa Pomorskiego inwestycja została doceniona podczas prestiżowego XIII Europejskiego Kongresu Gospodarczego w Katowicach w 2021 roku. Pomorska Kolej Metropolitalna otrzymała wówczas nagrodę „Top 10 Inwestycji Komunalnych” i uznana została za jedną z 10 najważniejszych inwestycji samorządowych poprzedniej dekady w całej Polsce.
A jakie wyzwania stoją przez samorządową PKM u progu drugiej dekady?
Przede wszystkim bieżące utrzymanie infrastruktury kolejowej w jak najlepszym stanie zapewniającym bezpieczne prowadzenie ruchu kolejowego – gdyż PKM SA jest zarządcą infrastruktury kolejowej odpowiadającym za tory, perony, wiaty, wiadukty, systemy sterowania ruchem, itp., a nie przewoźnikiem – tym na linii PKM jest POLREGIO (do 2022 r. była nim trójmiejska SKM).
No i oczywiście kolejny, jeszcze bardziej oczekiwany przez mieszkańców projekt PKM Południe – czyli przedłużenie istniejącej linii SKM od Gdańska Śródmieścia aż do Kowal. Ale o tej inwestycji piszemy już na naszej drugiej, dedykowanej projektowi PKM Południe stronie internetowej: pkm-poludnie.pl.
Z okazji jubileuszu przygotowaliśmy fotograficzne podsumowanie pierwszej dekady istnienia PKM. Wybraliśmy po jednym najważniejszym wydarzeniu w każdym roku. Możecie je obejrzeć w naszej galerii poniżej:
